Συνέντευξη από τον καλλιτέχνη στο καρναβαλικό εργαστήρι

1. Σας ευχαριστούμε που μας δεχτήκατε στο χώρο σας. Γνωρίζετε από πότε γίνεται το καρναβάλι της Ξάνθης με παρέλαση αρμάτων;  

Το καρναβάλι της Ξάνθης φέτος κλείνει 48 χρόνια ιστορίας. Δηλαδή σε 2 χρόνια συμπληρώνουμε μισό αιώνα.

Ξεκίνησε το 1964.

2. Πόσα άρματα θα παρελάσουν φέτος; 

Φέτος θα περάσουν 7 άρματα συνολικά, από τα οποία τα 4 θα είναι καινούρια και 3 τροποποιημένα από πέρυσι.

3. Πόσο χρόνο χρειάζεστε για να ολοκληρώσετε την κατασκευή των αρμάτων; 

Κανονικά ξεκινάμε από τον Οκτώβριο. Φέτος, όμως, ξεκινήσαμε πολύ αργά, τέλη Γενάρη. Έχουμε χρόνο μόνο 4,5 εβδομάδες.

4. Τι υλικά χρησιμοποιείται για την κατασκευή τους; 

Κυρίως φελιζόλ, γιατί είναι ένα υλικό το οποίο σκαλίζεται εύκολα. Χρησιμοποιούμε φυσικά χρώματα, κόλλες, σίδερα, ξύλα. Τα ξύλα και τα σίδερα είναι για τις βάσεις, το φελιζόλ κυρίως για τις φιγούρες.

5. Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει καθόλου τα υλικά τα οποία χρησιμοποιείτε για την κατασκευή των αρμάτων; Έγιναν εκπτώσεις σε σχέση με άλλες χρονιές;  

Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει σίγουρα τα πάντα. Είναι σαφώς λιγότερα φέτος τα άρματα. Ο μέσος αριθμός των αρμάτων τα προηγούμενα χρόνια ήτανε γύρω στα 17 άρματα, άρα τα 4 συν 3 τροποποιημένα είναι σαφώς μια μείωση μεγάλη. Για μένα όμως η αιτία δεν είναι τόσο η οικονομική κρίση. Δηλαδή δεν είναι τόσο θέμα χρημάτων, όσο θέμα προγραμματισμού. Σε μια κρίση πρέπει να προγραμματίζεις και, όταν δεν προγραμματίζεις, τα πράγματα γίνονται χειρότερα.

6. Ποια είναι η διαδικασία για την κατασκευή ενός άρματος; 

Το δυσκολότερο κομμάτι είναι η ιδέα. Αφού πρώτα συλλάβουμε την ιδέα και δούμε τι είναι αυτό που θέλουμε να κάνουμε, το σχεδιάζουμε σε χαρτί ή κάποιες φιγούρες τις πλάθουμε σε πηλό τρισδιάστατα, καθώς η τρισδιάστατη απεικόνιση βοηθά να λύσουμε κάποια προβλήματα. Μετά μεταφέρεται το σχεδιάγραμμα της εικόνας στο φελιζόλ, κόβονται τα φελιζόλ, σκαλίζονται, έπειτα βάφονται και, τέλος, τοποθετούνται πάνω στο άρμα.

7. Πόσα περίπου άτομα εργάζονται για την κατασκευή των αρμάτων; 

Φέτος είμαστε τέσσερα άτομα, τέσσερις καλλιτέχνες, από τους οποίους οι τρεις είναι γλύπτες και μία ζωγράφος.

8. Κατασκευάζετε τα άρματα ένα ένα ή υπάρχουν ομάδες που η καθεμιά έχει την ευθύνη για ένα άρμα; 

Εγώ έχω τη συνολική ευθύνη για όλα τα πράγματα, οπότε, όταν ξεκινάμε τις κατασκευές, ο μόνος τρόπος για να βγει αυτό που βλέπετε εδώ πέρα, είναι να ξεκινήσουμε όλες τις φιγούρες μαζί και να προχωράμε παράλληλα μέχρι να φτάσουμε στο βάψιμο και, τελικά, τη συναρμολόγηση.

9. Τι κλίμα επικρατεί κατά την ετοιμασία των αρμάτων; Το διασκεδάζετε ή είναι κάτι που πρέπει να γίνει απολύτως επαγγελματικά και σοβαρά; 

Ούτως ή άλλως πάντα γίνεται επαγγελματικά και σοβαρά. Επειδή εγώ είμαι γλύπτης, δηλαδή καλλιτέχνης, σε καμιά περίπτωση δεν κάνω αυτή τη δουλειά για λεφτά, γιατί δεν πληρώνεται αυτό το πράγμα εδώ πέρα. Σημασία έχει η απόλαυση του πράγματος. Η ιδέα, το πώς θα την υλοποιήσεις, πώς θα περάσεις κάποιο μήνυμα, όλα αυτά για μένα είναι διασκέδαση. Για μένα εδώ είναι ένα είδος παιδικής χαράς, έρχομαι και διασκεδάζω. Γι’ αυτό και δουλεύω σε συνθήκες αντίξοες.

10. Ποιος δίνει τις ιδέες για το σχέδιο κάθε άρματος; 

Η δικιά μας η ομάδα που σας ανέφερα. Βέβαια, υπάρχει πρώτα ένα γενικό πλαίσιο, καθώς αποφασίζεται από τους Πολιτιστικούς Συλλόγους και το Δήμο ποιο θα είναι το γενικό θέμα του καρναβαλιού. Φέτος αποφασίστηκε να είναι το “Τσίρκο, η Ελλάς”, το οποίο παρεμπιπτόντως το είχα προτείνει εγώ ως θέμα και έγινε δεκτό. Βάσει, λοιπόν, αυτού του θέματος βγαίνουν και τα υπόλοιπα.

11. Τι αισθάνεστε όταν βλέπετε τα δημιουργήματά σας να βγαίνουν έξω και να τα βλέπουν εκατομμύρια άνθρωποι, αν συμπεριλάβουμε και τους τηλεθεατές; 

Καταρχήν, εδώ και δεκαετίες δεν έχω τηλεόραση. Γενικώς δε με ενδιαφέρει καθόλου το θέμα της τηλεθέασης. Σίγουρα, όμως, χαίρομαι πολύ όταν τελειώνω το έργο. Για έναν καλλιτέχνη η ίδια η δημιουργία είναι το άμεσο ενδιαφέρον του. Όταν από την ιδέα φτάνω να δω το έργο στημένο, αυτό είναι που με χαροποιεί. Βέβαια, όταν το άρμα κάνει την παρέλασή του μέσα στον κόσμο (αν και εγώ δεν το βλέπω, γιατί κάνω και εγώ παρέλαση) και ακούω σχόλια, σαφώς με κάνουν και χαίρομαι.

12. Τελειώνει το καρναβάλι. Τι γίνεται με τα άρματα, με τις φιγούρες που έχετε κατασκευάσει;  

Με τα άρματα δε γίνεται τίποτα. Μένουν, πετιούνται. Έχουμε πει χρόνια τώρα ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν, να μπούνε σε πάρκα, σε παιδότοπους. Θα μπορούσαν να πολυεστεροποιηθούν, να μπει δηλαδή πάνω τους ένα υλικό, ώστε να μη χαλάνε, και να τοποθετηθούν σε ένα χώρο, όπου θα πηγαίνουν τα παιδιά να τα βλέπουνε. Να φανταστείτε ότι εγώ βρίσκομαι εδώ από το 1995. Αν, κατά μέσο όρο κατασκευάζαμε 10 άρματα το χρόνο (που παραπάνω κατασκευάζαμε), τότε έχουμε 150 άρματα από 2 φιγούρες το καθένα, δηλαδή 300 φιγούρες. Είναι ολόκληρη disneyland. Να φανταστείτε ότι κάποια δεν τα έχουμε ούτε  καν σε φωτογραφίες.

13. Θα μπορούσε να γίνει και ένα είδος ανοιχτού μουσείου; 

Ναι, ένα ανοιχτό πάρκο. Έχει ένα σωρό άλση εδώ στην Ξάνθη. Θα μπορούσε εκεί να δημιουργηθεί και ένα αναψυκτήριο, να έρχεται κόσμος. Θα μπορούσαν ακόμη να πωληθούν και ως συλλεκτικά κομμάτια, έστω για να βγουν τα έξοδα των υλικών.

14. Το θέμα του φετινού καρναβαλιού είναι “Τσίρκο, η Ελλάς”. Αυτή τη χρονιά θέλετε να περάσετε κάποιο μήνυμα στον κόσμο με το θέμα του καρναβαλιού;   

Το μήνυμα που θέλουμε να περάσουμε είναι πως θα πρέπει κάποτε να καταλάβουμε ότι αυτοί που μας διοικούνε είναι ένα τσίρκο και όσο αφήνουμε αυτό το τσίρκο και τους κλόουν να κάθονται πάνω στο κεφάλι μας, δεν πρόκειται να δούμε άσπρη μέρα. Επομένως, μαζί με το χορό το διονυσιακό που θα έχουμε την τελευταία μέρα, αν μπορούσε να ξεκουμπιστεί και το τσίρκο, θα ήταν πολύ καλά.

15. Ποιο θεωρείται ότι είναι το πιο έξυπνο ή το πιο αστείο άρμα φέτος ή το πιο αγαπημένο σ’ εσάς προσωπικά; 

Κάθε φορά που κατασκευάζουμε μια φιγούρα, εκείνη μας ενδιαφέρει και εκείνη μας αρέσει. Κάποια στιγμή σκεφτόμουν ότι μου άρεσε η Μέρκελ, μετά μου άρεσε ο Παπαδήμιος. Τώρα τελευταία, επειδή δουλεύουμε με αυτήν, μου αρέσει πολύ η δικιά σας, η Διαμαντοπούλου.

16. Ποιος θα είναι φέτος ο βασιλιάς καρνάβαλος και γιατί; 

Αυτό είναι ένα ζήτημα που το σκεφτόμουνα χθες και τελικώς αποφάσισα ότι θα είναι ο Παπαδήμιος.

17. Βασίλισσα του καρναβαλιού θα είναι η Εμινέ Γεσίρ. Την έχετε δει από κοντά; Είναι ωραία όπως λέγεται;  Γ

Δεν την ξέρω, δεν την έχω δει ποτέ. Αλλά … θα την δω κι εγώ.

18. Πόσοι είναι περίπου οι καρναβαλιστές που συμμετέχουν κάθε χρόνο στην παρέλαση; 

Οι καρναβαλιστές που φορούν στολή και κάνουν παρέλαση είναι 14.000 με 15.000!

19. Εγώ, αν θέλω, μπορώ να συμμετάσχω στην παρέλαση και πώς; 

Φυσικά … και θα χαρούμε κιόλας. Υπάρχουν δύο τρόποι. Ή αγοράζεις μια στολή από κάποιον σύλλογο ή πηγαίνεις ντυμένη ό,τι θέλεις στο τέλος του καρναβαλιού, όπου είναι οι ελεύθεροι καρναβαλιστές (μάλλον κι εγώ εκεί θα είμαι) και συμμετέχεις στην παρέλαση.

20. Το καρναβάλι διοργανώνεται από τους πολιτιστικούς συλλόγους; 

Το καρναβάλι, όπως είναι τώρα, είναι σε δύο κομμάτια. Υπάρχουν οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι, οι οποίοι μέσω των γιορτών Παλιάς Πόλης που γίνονται εδώ στην Ξάνθη, βγάζουνε χρήματα, με τα οποία χρηματοδοτούν τις στολές τους. Αρκεί να φανταστείτε ότι είναι γύρω στις 14.000 με 15.000, ίσως και παραπάνω κάποιες φορές, οι καρναβαλιστές που φορούν στολή και κάνουν παρέλαση. Οι Σύλλογοι, λοιπόν, χρηματοδοτούν το κομμάτι των στολών και διοργανώνουν γιορτές. Από την άλλη πλευρά είναι ο Δήμος, ο οποίος χρηματοδοτεί τα άρματα και τις εκδηλώσεις. Οπότε, είναι ένα μεικτό σχήμα.  

21. Οικονομική επιδότηση υπάρχει από κάπου; 

Γι’ αυτό είναι υπεύθυνος ο Δήμος, αλλά, απ’ ό,τι ξέρω, φέτος είναι πάρα πολύ λίγα τα χρήματα που έχουνε πάρει. Συνήθως υπάρχουνε και κάποιοι ιδιωτικοί φορείς, οι οποίο χρηματοδοτούν εν μέρει, αλλά φέτος δεν ξέρω να συμμετέχουν ιδιαίτερα. Δεν τα γνωρίζω και καλά.

22. Υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο περιστατικό σχετικά με το καρναβάλι της Ξάνθης, κάτι αστείο ή εντυπωσιακό, που το θυμάστε και θα θέλατε να μας το διηγηθείτε; 

Μια χρονιά, θυμάμαι, είχε πάρει ένα άρμα στο κέντρο της πλατείας φωτιά. Είχα κάνει το βουνό των χίπιδων και είχαν ανέβει διάφοροι χίπιδες πάνω, ανάψανε πυρσούς και άρπαξε φωτιά όλο το άρμα. Ήταν τυχεροί, όμως, γιατί το άρμα βρίσκονταν εκείνη τη στιγμή στο μόνο σημείο, όπου αρπάζοντας φωτιά δε θα γινόταν τίποτα. Σε οποιοδήποτε άλλο σημείο, θα είχαμε ζημιές.

Ο καλλιτέχνης, κος Αντώνης Κουτσούμπας

23. Αν σας λέγαμε ονόματα γνωστών προσώπων, θα μπορούσατε να μας πείτε τι θα τους ντύνατε που να τους ταιριάζει;  

Μέρκελ: Την έχουμε κάνει λιοντάρι! Νάτην, είναι έτοιμη να κατασπαράξει!

Σαρκοζί: Μόδιστρος!

      Στρος Καν: Γουρούνι!

      Τρόικα: Την έχουμε κάνει ήδη ακρίδα

      Τόμσεν: Αυτό το κτήνος; Σκιάχτρο!

      Ρεχάγκελ: Αυτός μου θυμίζει θαλλάσιο ελέφαντα!     

24. Για ποιο λόγο κάποιος να επισκεφθεί την Ξάνθη για το καρναβάλι; 

Γιατί σε αυτήν την περίοδο που ζούμε, και πάντοτε βέβαια, είναι πολύ σημαντικό να διασκεδάζει ο άνθρωπος. Υπάρχει μια ρήση ενός φιλόσοφου, του Δημόκριτου, που είναι Ξανθιώτης, από τα Άβδηρα: “Βίος ανεόρταστος, μακρά οδός, απανδόκευτος”. Δηλαδή, αν κανείς ζει όλη του τη ζωή χωρίς γιορτές, χωρίς να διασκεδάζει, είναι σαν να προχωράει συνέχεια σε έναν ατελείωτο δρόμο και να μην υπάρχει πουθενά ένα ξενοδοχείο να πάει να κοιμηθεί.